Teamrol: De aanvoerder – Johan Cruijff
20 december 2016Teamrol: De middenvelder – Willy van de Kerkhof
25 januari 2017Dennis Bergkamp moet op weg naar het doel van Newcastle United een beetje inhouden. De pass van links, van Robert Pirès, is niet helemaal zuiver. Met zijn rug naar het doel neemt Bergkamp de bal met links aan en laat hem met opzet van zijn voet springen, langs tegenstander Nikos Dabizas. Zelf draait hij om zijn as en om zijn bewaker Dabizas waardoor hij vrij voor het doel komt te staan. Met rechts schuift de nummer 10 van Arsenal de bal trefzeker langs keeper Shay Given. Het is een wondergoal, van een wondervoetballer.
Dennis Bergkamp (10 mei 1969) was een beetje een laatbloeier. In de jeugd van Ajax was hij goed, maar stak hij er niet bovenuit. Hij blonk vooral uit in bescheidenheid die grensde aan verlegenheid. Dennis Bergkamp speelde ook nooit in vertegenwoordigende jeugdelftallen. Maar hij ontwikkelde zich gestaag, in velerlei opzichten tegelijk. Hij werd technisch beter, tactisch slimmer en fysiek sterker.
Toen Johan Cruijff trainer van Ajax werd, zag het oog van de meester wat nog vrijwel niemand zag: dat Dennis Bergkamp zou kunnen uitgroeien tot een Europese topvoetballer. Cruijff zette de zeventienjarige Bergkamp in Ajax 1, als rechtsbuiten. Onbevangen spelend, gekoesterd en gesteund door Cruijff, kreeg hij het publiek al spoedig op de banken met snel, lichtvoetig aanvalsspel. Langzaam maar zeker kwam de laatbloeier tot volle ontplooiing.
Van rechtsbuiten werd hij midvoor en doelpuntenmaker. Zijn prachtige techniek en sierlijke bewegen maakten hem tot een bejubelde spits, vooral ook omdat zijn doelpunten doorgaans van grote schoonheid waren. Bergkamp was geen goalgetter, geen simpele afmaker van het voorwerk van zijn aangevers, maar veelal de stilist die op kunstzinnige wijze de kans op een doelpunt promoveerde tot een treffer die het publiek in vervoering bracht.
Een team werkt doelgericht samen als iedereen zijn natuurlijke teamrol zo goed mogelijk kan spelen (Belbin). In ieder team heb je verschillende teamrollen nodig: iemand die scoort, creatief is, afmaakt, het spel verdeelt, hard op de bal loopt, het doel in de gaten houdt en iemand die dekking geeft. In deze blog zet Jaap Visser steeds een van de acht teamrollen in het zonnetje. Deze week mid-mid Dennis Bergkamp!
Dennis maakte zijn knappe goals niet uit ijdelheid, niet om zichzelf op de borst te kunnen kloppen, maar omdat het mooiste voetbal zijn soort voetbal was, en naar zijn overtuiging ook het beste voetbal. Neem dat stiften van hem, de bal met een subtiele voetbeweging over de keeper liften. Daar kwam ook koele berekening bij. ‘Want wiskundig gezien’, legde hij eens uit, ‘geeft stiften een grotere kans op een doelpunt. Schiet je rechts of links van de keeper dan is het stukje doel waar de bal in kan veel kleiner dan wanneer je de bal over de keeper heen krijgt.’ Een typisch Bergkampiaanse wijsheid die aantoont dat Dennis niet louter op zijn gevoel voetbalde, maar ook met zijn verstand.
Al zijn kunde en kennis bundelde Bergkamp bij Arsenal, waar hij de nummer 10 werd die het Engelse voetbal moderniseerde. Zijn op techniek en inzicht gebaseerde spel werd als lichtend voorbeeld gezien in een competitie die van oudsher was gebaseerd op brute inzet en de orthodoxe ram naar voren.
Als spelbepaler, de centrale man op het middenveld, het schakelstation tussen verdediging en aanval, verdeelde hij het spel met korte en lange passes, met aanwijzingen en aansporingen, maar soleerde hij ook naar alweer van die prachtige treffers. Bij Arsenal sublimeerde hij tot de totale voetballer, de alleskunner die zijn medespelers inspireerde en voorging in het vermakelijkste aanvalsspel.
De grootste onder hen, Thierry Henry, was lyrisch over de man met wie hij een geweldige klik had. Bergkamp bereidde prachtgoals van Henry voor en andersom. Samen rafelden zij verdedigingslinies volledig uiteen. Henry over Bergkamp: ‘Dennis kon drie, vier zetten vooruitdenken. Volgens mij zag hij de aanval soms al in de kleedkamer voor zich.’
Tegen Necwastle United, op 2 maart 2002, is de totale Dennis Bergkamp misschien wel op zijn best wanneer hij techniek, ruimtelijk inzicht, lichtvoetigheid, lichaamsbeheersing en koelbloedigheid samenvoegt bij het maken van een van de mooiste doelpunten ooit vertoond in het Engelse voetbal. En de supporters van Arsenal zingen: ‘Walking along, singing along, walking in a Bergkamp Wonderland’.